سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی

    با تجهیزات مورد نیاز جهت مطالعه کانی های قیمتی آشنا می شویم :

اولین و ساده ترین ابزار در مطالعه کانی های قیمتی بکارگیری لوپ ( ذره بین چشمی ) با کیفیت بالا و قدرت بزرگ نمایی ۱۰ می باشد . نمونه های متنوعی از لوپ ها با مصارف اقتصادی وجود دارد که بهترین نوع آن در این زمینه ، لوپ های استاندارد بررسی الماس ها می باشد که لوپ های سه تایی نامیده می شوند . سه تایی به این معنا می باشد که سه لنز درون این ابزار وجود دارد لذا هیچگونه انحرافی در محل لبه ها اتفاق نمی افتد . در این لوپ ها همچنین اصلاح رنگ صورت می گیرد ، به این معنا که در آنها ، لنزها به گونه ای مورد استفاده قرار گرفته اند که رنگ مشاهده شده ، رنگ دقیق نمونه مورد بررسی می باشد .
ابزار دیگری که در این زمینه مورد استفاده قرار می گیرد میکروسکوپ می باشد . با استفاده از میکروسکوپ ها می توان نمونه های طبیعی را از نمونه های سنتیک تشخیص داد . گرچه لوپ ها قابل حمل و متداول هستند اما به کارگیری این نوع میکروسکوپ ها ساده تر و بزرگ نمایی به کار گرفته شده ، بالاتر خواهد بود .
یک میکروسکوپ مورد استفاده در بررسی کانی های قیمتی دارای ویژگی های خاصی می باشد که در سایر نمونه های میکروسکوپ وجود ندارد . این میکروسکوپ ها ، استریو ( دو چشمی ) هستند . نمونه های میکروسکوپ تک چشمی عمدتاً غیر قابل استفاده اند . حداقل بزرگ نمایی مورد نیاز جهت بررسی ۴۰ می باشد که بزرگ نمایی های بالاتر از این حد نیز مفید واقع می شوند .
یک میکروسکوپ با کیفیت بالا حدود چند هزار دلار قیمت دارد . در سال های اخیر نمونه هایی در حدود چند صد دلار هم به بازار عرضه شده است . این مدل ها همچنان ارزان ترین نمونه ها جهت بررسی های گوهر شناختی محسوب می شوند .
اندازه گیری ضریب شکست (Refractive index ( RI ) ) کانی یکی از مقدم ترین اقدامات محسوب می شود .
این مرحله می تواند توسط میکروسکوپ نیز انجام شود اما بهتر ابزار ، یک ریفراکترومتر ( Riffractrometer ) می باشد . در کنار RI این دستگاه یک شکست مضاعف و یک علامت نوری ارائه می دهد . در صورت امکان بهتر است از یک Polariscope برای بررسی های نوری استفاده نمود اما استفاده از ریفراکترومتر متداول تر می باشد .
ریفراکترومترها قیمتی حدود ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار دارند . تولید کننده اصلی در آمریکای شمالی ، مؤسسه گوهر شناسی آمریکا و در اروپا ( Kneuss Instrument ) می باشد .
مفهوم دیگری که در مطالعات گوهر شناسی مورد بررسی قرار می گیرد گراویته مخصوص می باشد . این کمیت به دو روش قابل اندازه گیری است :
در حالت اول ، می توان وزن مخصوص را از طریق غوطه ور کردن نمونه در آب مورد بررسی قرار داد .
در حالت دوم ، می توان از مایعات سنگین بهره گرفت . در این حالت با در دست داشتن گراویته مخصوص مایعات فوق و غوطه ور نمودن نمونه درون مایع و بررسی عکس العمل آن که شامل غوطه ور شدن و یا فرو رفتن نمونه درون مایع می باشد ، می توان گراویته مخصوص آن را مشخص نمود .
به کارگیری مایعات سنگین معایبی را در بر دارد از جمله اینکه این مایعات سمی و قابل اشتعال هستند . لذا دقت بسیار زیادی در به کارگیری آنها مورد نیاز است . همچنین شستن آنها از روی نمونه ، دشوار می باشد . همچنین مقادیر بدست آمده تخمینی است .
یکی دیگر از ابزارهای مورد استفاده در بررسی این کانی ها ، دستگاه سنجش دو رنگی یا ( Dichroscope ) می باشد . این وسیله کوچک رنگ ها را در مواد دو رنگ از هم تفکیک می کند . اجزاء اصلی این دستگاه قطعه کوچک از مواد پلاریزکننده می باشد که با زاویه ۹۰ درجه نسبت به یکدیگر قرار داده شده باشند که همراه با بزرگ نمایی می باشد .
ابزار دیگر در بررسی های گوهر شناسی ، طیف سنج یا spectroscope می باشد . این وسیله به دو صورت وجود دارد :
۱) Diffraction grating
۲) Prism ( منشور )
این دو ابزار با کیفیت بالا عمل می کنند اما استفاده از مقیاس در بررسی با منشور ، راحت تر می باشد .
یکی دیگر از شرایط بررسی کانی های قیمتی ، به کارگیری مقیاس کالیبره کردن است که بسیاری از افراد بدون استفاده از یک مقیاس تعریف شده و تنها با تکیه بر رنگ ها ، اقدام به تشخیص و تمایز کانی ها می کنند که این امر به قدرت بینایی بالا و تجربه کافی نیاز دارد .
یک اسپکتروسکوپ با یک مقیاس کالیبره کردن ابزار مناسبی محسوب می شود . این ابزار یکی از آخرین مکمل های تجهیزات آزمایشگاه های گوهر شناسی محسوب می شود . علاوه بر این به صافی ها و پالایش کننده هایی جهت پاک کردن سطح کانی های قیمتی نیاز است .
Jewelers eye ، ابزاری به منظور بررسی جلای کانی های گرانبها در مطالعات آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرد . در بررسی های نوری در آزمایشگاه از نور ماورای بنفش با طول موج کوتاه و طول موج بلند استفاده می شود .

    در حال حاضر روشهای مشخصي جهت تعيين ارزش جواهرات وجود دارد.

۱-خواص نوري
۲-چگونگي تراش
این دو عامل مهم در اين امر به شمار مي‌روند. خواص نوري سبب ايجاد رنگ، جلا، لومينانس و بازي رنگ در نگين مي‌شوند.تراش يك بلور تابع شكل و مشخصات ظاهري يك كاني است و به عنوان مثال معمولاً كانيهاي كم‌رنگ را با قطر بيشتري مي‌تراشند تا رنگ مطلوبتري بدست ‌ آيد.
نام جواهرات و كانيهاي جواهري عمدتاً برگرفته از رنگ، خرافات، شكل ظاهري و اسم مكان كشف گوهر و يا نام افرادي است كه آنها را شناسايي و معرفي نموده‌اند.

در گذشته تنها طبقه خاصي از افراد اجتماع از جواهرات استفاده مي‌‌نمودند ولي امروزه هر كس متناسب با سليقه خود مي‌تواند جواهرات مورد علاقه خويش را تهيه نمايد. در اين بخش مي‌توانيد اطلاعاتي راجع‌به برخي از جواهرات باارزش و زيبا بدست آوريد.

۱) قيراط Carat
واحد اندازه‌گيري بسياري از سنگهاي ارزشمند چون الماس است.
حدود و تقسيمات آن در جوامع مختلف متفاوت است ولي در استاندارد جهاني هر قيراط برابر ۲۰۰ ميلي‌گرم يا ۰/۲ گرم در نظر گرفته مي شود.
كلمه قيراط از نام دانه درختي به نام كاروب Carob و يا تخم درخت مرجاني آفريقايي به نام كورا Kuara گرفته شده است.
۲) گرم Gram
اين واحد براي اندازه‌گيري سنگهاي نسبتاً كم‌ارزش يا شبه گرانبها بكار مي‌رود.
۳) گرين Grain (نخود)واحدي است كه براي توزين مرواريد بكار مي‌رود.
۴) انس واحدي معادل ۲۸gr كه براي اندازه‌گيري طلا و فلزات قيمتي بكار مي‌رود